Skrytka depozytowa to indywidualnie zabezpieczony pojemnik służący do przechowywania wartościowych przedmiotów. Usługi wynajmy skrytki depozytowej oferują zazwyczaj banki lub instytucje specjalizujące się w tego typu usługach.
Szacuje się, że co trzeci Szwed i co piąty Francuz posiada skrzynkę depozytową, a według New York Times aż 25 mln Amerykanów w taki sposób przechowuje swoje kosztowności.
W skrytkach depozytowych najczęściej przechowywane są przedmioty, które wymagają ochrony przed kradzieżą, pożarem, powodzią lub ingerencją osób trzecich. Do najczęściej deponowanych kosztowności należą między innymi: biżuteria, papiery wartościowe, pieniądze – również w obcej walucie, dane komputerowe, testamenty, akty własności lub inne ważne dokumenty.
Starożytne sposoby na przechowywanie kosztowności
Historia przechowywania i zabezpieczenia kosztowności ma swój początek przed tysiącami lat. Od czasów starożytności istniały osoby lub grupy, które odczuwały potrzebę bezpiecznego przechowywania lub ochrony swoich dóbr. Pierwsze ślady urządzenia zamykanego na coś w rodzaju kluczy odkryto w grobie faraona Ramzesa, który panował w XIII w. p.n.e.
W kolejnych wiekach działalność przypominająca dzisiejszą bankowość nieustannie ewoluowała. W starożytnej Grecji do przechowywania zbiorowych skarbów społeczności, ale też indywidualnych majątków dostojników wykorzystywano świątynie. Odkryte przez archeologów w starożytnym greckim mieście Priene skarbonki ze szczelinami umożliwiającymi wrzucanie monet pochodzą co najmniej z II wieku p.n.e.
W starożytnym Rzymie z kolei funkcje skarbców ze świątyń przeniesiono do zarządzanych prywatnie budynków. To Rzymianom zawdzięczamy również udoskonalenie greckich i egipskich zamków – wzmocnili ich wytrzymałość przez wykorzystywanie metalu, dzięki czemu stały się nie tylko bardziej wytrzymałe, ale również mniejsze i poręczniejsze. Także w okresie rzymskim jako alternatywę dla dziurek od klucza wprowadzono zamki szyfrowe z obrotowymi tarczami do zabezpieczania skrzynek.
Skrzynie ze skarbami i szyfrowe zamki
Przez kolejne setki lat najbardziej popularnym – zwłaszcza w okresie średniowiecza – sposobem przechowywania kosztowności było zamykanie ich w masywnych skrzyniach z grubego, twardego i ciężkiego drewna. Tak zwyczajowo przechowywano biżuterię, klejnoty, pieniądze i wartościowe papiery również w okresie renesansu.
Stosowane zamki, klucze i zabezpieczenia różniły się w zależności od złożoności i wymogów bezpieczeństwa. Często skrzynie wzmacniane były żelaznymi taśmami lub prętami, popularne były także żelazne mocowania w kształcie obręczy. Na Bliskim Wschodzie, ale także w renesansowej Europie, popularnością cieszyły się zamki szyfrowe.
Wraz z biegiem lat i zwiększającą się potrzebą jeszcze lepszego zabezpieczenia drogocennych przedmiotów i pieniędzy, sposoby ich przechowywania modyfikowano, rozwijano i ulepszano.
W drugiej połowie XVII wieku w Wielkiej Brytanii usługi przechowywania kosztowności oferowali złotnicy. Skarby swoich klientów trzymali we własnych, ufortyfikowanych skarbcach. W XVIII wieku do bezpiecznego przechowywania przedmiotów używano skrzyń z kutego żelaza, a pod koniec wieku do sprzedaży wprowadzono skrzynie wykonane z żeliwa.
Pierwsze skrytki depozytowe
W 1782 roku założony został pierwszy amerykański bank komercyjny – Bank of North America. Wkrótce potem otwarto Bank o New York i Bank of Massachusetts. W kolejnych latach, wraz z rozwojem systemów pieniężnych liczba banków rosła. Na początku XIX wieku, prawdopodobnie już przed 1814 r., banki amerykańskie, cieszące się coraz większą popularnością, zaczęły oferować usługi przechowywania kosztowności.
Choć początki usług przechowywania kosztowności w bankowych skarbcach, m. in. ze względów bezpieczeństwa i z powodu niejasnych przepisów, nie były imponujące, na początku lat 60. XIX wieku nastąpił przełom – wprowadzono innowację technologiczną w postaci nowoczesnej skrytki depozytowej. Dzięki niej klienci, którzy dotychczas we wspólnym bankowym skarbcu trzymali swoje kufry lub pudełka – głównie z biżuterią – mogli w końcu umieścić swoje kosztowności w zamkniętym w skarbcu osobnym pojemniku, do którego mieli indywidualny dostęp.
Wynalezienie skrytki depozytowej i udostępnienie jej w ramach usług przechowywania kosztowności dało również początek niezależnym firmom depozytowym. The Safe Deposit Company of New York to pierwsza, założona w 1865 roku, niezależna firma depozytowa. 1 maja 1865 roku na łamach New York Timesa pisano, że Safe Deposit Company of New York oferuje „pięćset żelaznych sejfów, każdy z własnym zamkiem szyfrowym, a najemcy mają pełną kontrolę nad swoim indywidualnym pudełkiem”.
Pierwsza w Europie skrytka depozytowa została otwarta w 1881 roku przez duński bank Den Danske Landmandsbank w Kopenhadze. W ślad za nim poszły inne banki europejskie, zwłaszcza w Szwajcarii.
Zabezpieczenie kosztowności w wielu dostępnych systemach depozytowych ma więc bardzo długą historię. Dzięki temu wszystkie obszary takiej działalności zostały zbudowane na bogatych doświadczeniach, a stosowane zabezpieczenia są wciąż aktualizowane i rozwijanie. Przechowywanie kosztowności i wartościowych przedmiotów w skrytkach ma również już ponad półtora wieku tradycji. Standardy wypracowane przez ten czas przez instytucje i specjalistów pozwoliły na ewolucję systemów depozytowych do dzisiejszego stanu – o najwyższej w historii poziomie bezpieczeństwa.